Fabelachtig

Wat heerlijk om lezen, enkele fabels van Harry Mulisch. Even de sluier van de werkelijkheid oplichten en genieten van iets geheel onwerkelijks. Het is een verademing om uit de realiteit te vluchten, het werkt op de lachspieren maar ook op het verstand. Je zoekt uit waar je in de maling wordt genomen en je start een zoektocht naar de moraal van het verhaal. De fabel is een vorm om via literatuur iets weer te geven dat moeilijk onder woorden te brengen is. Het doet aan als een sprookje maar dat is het niet, daarom is de zo gezegde ware werkelijkheid er te veel in aanwezig. Mulisch gebruikt in zijn 'Vijf Fabels' een guitige, geoliede schrijfstijl. De verhalen lezen vlot en getuigen van een groot schrijversschap.

Snapshots

Het tweede notenboombedrijf is 'Voorbije Passages'. Het wiel van de tijd draait snel. Dit boekje bundelt gedachten uit de jaren '70 en '80. Het zijn kleine bedenkingen die aan snapshots doen denken. Cees heeft het talent om achter de dingen te kijken en dat op een inspirerende manier neer te schrijven. Je krijgt het gevoel dat je direct ook iets wil opsnuiven, van hetzelfde of iets anders, om ook het belangrijke van iets te vinden en dat in een paar rake zinnen te verwoorden, om te reizen. Prettig is de afstand, de tijd tussen nu en toen, het geeft je de tijd om te relativeren, te laten bezinken en het in een grotere context te zien. Foto's zijn daar een uniek medium voor.

Vleugels

Het boekje van Cees Nooteboom ligt me dus wel. De titel alleen al is een unicum: in plaats van enkele woorden is het een heuse zin. 'Niemand van de anderen... vertelde ik jou het volgende verhaal'. De hoofdfiguur filosofeert zich te pletter, neemt zichzelf niet serieus (waarom zou hij), springt van de hak op de tak en sleurt je van het heden tot over het Anno Nul en terug. Deze hersengymnastiek vind ik uiterst leuk en doet me al verlangen naar meer van deze éminence grise.

Taai

Soms loopt een boek voor geen meter. Ik lees dan door want een verhaal kan na 50 bladzijden op snelheid komen en je toch mee sleuren. Dit wil niet zeggen dat Jan Siebelink een slecht schrijver is, maar zijn 'Engelen van het duister' kon mij niet op de juiste golflengte brengen. Toch waren de eerste pagina's wel goed maar na enkele hoofdstukken verwaterde het ganse spel. Het leek of de hoofdfiguren doelloos door het boek wandelden, op zoek naar een volgende gebeurtenis zonder veel verbanden met wat al gebeurd was. Noodgedwongen heb ik het teruggebracht naar de bib en het ingewisseld tegen iets van Cees Nooteboom, de volgende op mijn lijst.

Zwijnken

Een varken zwijnt en
plooit zijn staart zoals
hij hem draagt en zal
in de eeuwen der eeuwen
amen.

Een varken stempelt zijn
neus in een roze tweeloopsdruk
en vlak maakt hij
die geaarde cirkel
rond.

Het varken knort
zijn meesterlijk lied
en vergeet het zachte stroofke
naast een ronkend refrein.

Zijn zitvlak is zijn ronde
paspoort, zijn galg,
zijn guillotine tot
een hemels maal.

Projectiel

9/ Sagittarius

O boog en staat
gij dan altijd gespannen
en haat gij gebogen lijnen
uitgezonderd die getorste
wilgentwijg die uw linkerarm
verlengt?

Streelt gij enkel snaar
of schiet gij pijlen
in onwetende rozenharten,
Cupido gestadig achterna?

En o schutter en hebt
gij een onfeilbaar oog
dat richt en niet en
zwichten kan voor juistheid
en mikken tot raken diep
in het vlees?

En is uw arm zo ongenaakbaar
sterk te noemen dat trillen
niet tot uw lied behoort, enkel
de muziek van het zoeven
uw oor beroerd?

En zijt gij onlosmakelijk
één, dat hout en huid
versmelten tot
onmiskenbaar uw naam?

10/ Capricornus

O arme kei
van wie je de bok zijt,
des aanstoots tot wie
het believen en de hoek
van wie het weten kan, breek
je horens op jezelf
en lijm de stukken, hard
en ongedwee stampen
je hoeven en vermorzelen
tot gruis. Briesend loop
je jezelf voorbij en kluister
je je pad aan kiezels, eet
de straat tot stenen.

11/ Aquarius

Eau, water, Wasser
en zeker man, ik ben nederig
en bewegelijk in alle
betekenissen van taal,
nat geboren en gedoemd
tot sterven tot zon.

Ik verfris hete beken
en laaf de dorstigen
van hart, een druppel
draag ik tot vloed, eb
is mijn vertrek.

Ik ben een stromende bron
en muze van de woestijn,
ik slaap een oase vol.

12/ Pisces

Ze splijten water tot
zichzelf en kleden schubben
tot maliënkolders gelaagde
huid. Vinnen vieren vrolijk
beweging en kieuwen
drinken water tot ademloze
bekers. O zo stil keren ze
horizon tot waterpas vergeten
grond.

Klop-klop

'De Klopgeest' van Gerrit Komrij (ik denk steeds aan 'kromme rij', 'kom rijp', 'kom rein', 'kom prei' en dergelijke nonsens bij het vernoemen van zijn naam) handelt over twee figuren rond de eeuwwisseling (de jaren 1900) in Amsterdam. Protagonisten zijn de hoofdfiguur Hector, een medium die in contact staat met de 'andere kant' en George, een militant socialist. Komrij legt hier zonder het te vermelden een band met onze eeuwovergang rond 2000. Hector en George handelen beide in immateriële zaken. De één verbindt het heden met het verleden, de andere met de toekomst. Zijn ze niet beiden vrienden met een zekere graad van oplichterij? Onze tijd daarentegen ontbeert deze immaterialiteit en baadt in de werkelijkheid en aanbidt de materie. Velen zijn daarom ook op zoek naar het spirituele, dat zich op heden anders voordoet dan 100 jaar terug. Dit resulteert ook in een zoektocht naar echtheid. Maar worden we niet telkenmale opgelicht? Is de illusie niet altijd een onontkoombare metgezel die nu eens van ver om de hoek kijkt of dan eens recht voor ons opdoemt? Komrij laat het klassenverschil mooi aan bod komen en schetst de plaats van de beter gegoeden tegenover de stumpers uit de sloppenwijken van de stad waar de damp uit de straatstenen slaat. De welvaart maakt nu wellicht dat we beter af zijn, of wordt de armoede dusdanig verstopt dat ze niet direct meer zichtbaar is?

Probleemke

Reisverhalen zijn in, ook reisgidsen en dergelijke. Maar een enkele trip Europa of België met als ongewild einddoel het asielcentrum, wil niemand meemaken. Schrijver Dimitri Verhulst liet zich enige tijd opsluiten in zo'n huis te Arendonk. Het resultaat werd 'Problemski Hotel', een korte roman over mensen en hun problemen op doortocht naar Engeland of enig ander beloofd land. Met galgenhumor weet deze schrijver de situaties te schetsen en ons oog genadeloos op de feiten te drukken. Ondertussen is mijn Zodiakreeks ook in een probleemsituatie verzeild geraakt. Na het achtste beeld geraak ik niet verder, de inspiratiebron lijkt uitgeteld. Wachten is de enige reddingsboei. Hopelijk is het een positief lichtje aan het eind van de tunnel.

Gitwit

Soms maak je een beeld van iets en ondervind je later dat het niet helemaal of helemaal niet klopt. Zo dacht ik dat de schrijfstijl van Eriek Verpale nogal droog was tot ik zijn boekje 'Gitta' ter hand nam. Het bleek te lezen als een trein. Het meisje waarover het gaat, lijkt me blond, al kan ze natuurlijk ook een brunette wezen. De hoofdfiguur, door de schrijver zelf ingevuld, dient zijn reservistentijd te kloppen en komt in tal van grappige en minder leuke situaties terecht. Rode draad is zijn sigaret en het Belgisch weder dat zich alras verder zet in Duitsland. Zijn liefde voor zijn minderjarig nichtje achtervolgt hem en is een fictie.